Naar kasteel Rosendael – in het voetspoor van Quaco

Het is alweer een maand geleden dat we met een busexcursie vanaf Amsterdam naar kasteel Rosendael bij Arnhem gingen. Op dat kasteel kwam Quaco rond 1780 als bediende terecht, hoofdpersoon van het stripboek Quaco. Leven in slavernij  dat ik maakte met tekenaar Eric Heuvel. Bij het kasteel en in de kerk aldaar vertelde ik op 16 april 2016 over mijn zoektocht naar Quaco’s leven, met name in Nederland.

Medereiziger Carola Eijsenring heeft op facebook direct al een verslag geplaatst, van Jenny Wesly kwamen er foto’s. https://www.facebook.com/carolaeijsenring/posts/10209034529719056

Nu ligt er een beeldverslag van Dineke Stam en er is een verslag van Rianne Walet, die ik bij deze graag met jullie deel.  Rianne Walet Verslag sporen van Quaco (2)VerslaginBeeldVoetsporenvanQuacodoorDinekeStam (3)

Het verslag van Rianne is zo volledig, daar heb ik weinig anders dan mijn persoonlijke noot aan toe te voegen. Want ik vond het een bijzondere dag, natuurlijk had ik met meer mensen uit ons prima gezelschap willen praten, maar … zo gaat het, de dag is om voor je het weet. De bijdragen van een ieder, de gedichten, een lied, ik denk er graag aan terug.

Anna van Vossenburg in strip 63-2

uit de strip: familie Brantsen op bezoek in kasteel Rosendael.

 

Zelf vond ik prettig te kunnen delen wat ik inmiddels weet over het leven van Quaco in Nederland en van Anna van Vossenburg, die ook in het stripboek voorkomt. Zij reisde ooit als tot slaaf gemaakte jonge vrouw vanuit Suriname met twee leeftijdsgenootjes, dat wil zeggen met de witte zusjes De Vree, naar Arnhem. Uiteindelijk – ik kom vast nog eens op haar terug – zou zij dienen bij de puisant rijke Arnhemse familie Brantsen, eigenaren van de Surinaamse plantage Vossenburg en kasteel  Zypendaal, bijna de buren van kasteel Rosendael.

Het was goed over haar en Quaco te kunnen vertellen, want lang niet alles kon een plek in het stripboek krijgen. Vertellen over hen zie ik ook als een soort postuum eerbetoon, ook om te voorkomen dat hun namen en de slavernijgeschiedenis die met hen verbonden is, naar de achtergrond verdwijnt.

excursie kerk rosendael 160416 Ineke Foto Dineke Stam IMG_2451

foto: Dineke Stam.

En dan is het vertellen van  ‘Het verhaal op de plek zelf’ echt indrukwekkender dan op een neutrale plaats. Zo heb ik dat zelf zeker ervaren. Ik vond het al bijzonder om jaren geleden Quaco als Willem Stidman of Stedman, terug te vinden in het doopregister van de kerk bij kasteel Rosendael. Dan raakt het dat hij als Quaco niet meer lijkt te bestaan, dat bij hem niet de namen van ouders staan vermeld zoals bij de andere dopelingen: wist Quaco de namen van zijn ouders niet meer of vroeg de dominee hem daar eenvoudig niet naar? Bij zijn doopvermelding staat wel: ‘een Afrikaansche Moor in dienst van de WLHG [Weledelgeboren hooggeboren] heer van Rosendael.’

doopschaal rosendael, Carola Eijsenring

doopschaal kerk van Rosendael, foto: Carola Eijsenring.

Op 16 april hield ik voor het eerst een deel van mijn verhaal in de kerk, op de plek waar ooit de dominee en Quaco hadden gestaan. Met de zilveren doopschaal van toen – de scriba van de kerk had deze speciaal uit de kluis gehaald – en het doopboek opengeslagen voor mij vertelde ik over Quaco’s doop, een gebeurtenis die erom vraagt om door te denken, juist omdat je letterlijk op dezelfde plaats  staat als hij 230 jaar geleden.

Wat moet het voor Quaco persoonlijk betekend hebben om die doop te ondergaan? Stond hij daar werkelijk achter? Quaco was met de doop een achternaam rijker – voortaan heette hij Willem Stidtman of Stedman – zijn eigen naam ging verloren. Daarbij werd wellicht van hem verwacht dat hij afstand deed van de religieuze waarden waarmee hij ooit was grootgebracht, bij zijn ouders ergens in het westen van Afrika en in Suriname. Ging dat zo makkelijk? Deed hij mee omdat hij als gedoopte meer kansen zou hebben? Kwam hij in gewetensnood? Wie wist eigenlijk iets van zijn leven voordat hij op Rosendael terecht kwam?

excursie kasteel rosendael, plengoffer Foto Dineke Stam IMG_2459

foto: Dineke Stam.

Buiten, op het pad dat Quaco naar dezelfde kerk had gelopen, stonden we allen stil. Medereiziger Nana Markelo bracht een plengoffer voor Quaco en alle anderen die in slavernij leefden. Een ontroerend gebaar. Voor mij was het plengoffer het indrukwekkendste moment van de dag. Omdat met dit plengoffer Quaco eindelijk werd opgenomen in een ritueel dat hem recht deed, en dat ongetwijfeld beter bij hem paste dan de kerkelijke doop, ruim twee eeuwen eerder.

Daarom dank aan Nana Markelo en alle andere medereizigers voor een excursie die ik niet snel zal vergeten en natuurlijk hulde aan Dineke Stam, historisch reisleider pur sang!

 

 

2 antwoorden
  1. Carola Eijsenring
    Carola Eijsenring zegt:

    fantastisch, Ineke, een mooi persoonlijk verslag en attente verwijzingen naar de andere (beeld en tekst) verslagen .. het doet recht aan de dag, houdt de herinnering (en de awareness!) levend en maakt Quaco en via Quaco allen die ooit in naamloze slavernij zijn gedwongen, zichtbaar in onze gemeenschappelijke geschiedenis .. een postuum eerbetoon! Dank voor het initiatief en alles wat er verder uit is voortgekomen (en erg fijn om mijn gedicht te hebben mogen voordragen tijdens de tour). Blijf voortgaan op de ingeslagen weg en tot ziens .. warme groet, Carola

    Beantwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *