Hoezo, Haarlem & Slavernij? Internationaal – een gedeelde erfenis

Al jaren probeert  Miriam Rasoelbaks uit Haarlem (NL)  te achterhalen welke relatie er precies heeft bestaan, behalve in naam, tussen Haarlem in Nederland en het dorp Haarlem in Suriname, onder Lelydorp. Was het terrein ooit een plantage van een Haarlemmer? Bekend is dat er een glasfabriek heeft gestaan, en een baksteenfabriek. Nu wonen er Saramaccanen.

Stadsroute ‘Hoezo, Haarlem & slavernij?’ in Haarlem, Suriname

Miriam kreeg een baksteen mee om te laten onderzoeken hoe oud die kon zijn. Zij vertelde daar o.a. over het slavernijverleden van Haarlemmers hier in Nederland.

Inmiddels zijn ook in Harlem (New York) de stadsroutes Hoezo, Haarlem & slavernij? terechtgekomen. Een vriendin van mij heeft ze bezorgd bij het Schomburg Center for Research in Black Culture. Een beetje verbaasd was men wel: Hoezo, Haarlem in ‘the Netherlands’ en dan over slavernij?

De eerste Afrikanen in NY

Verbaasd over The Netherlands en slavernij zal men niet zijn geweest. Zelf wist ik niet helemaal meer hoe het zat met Nederlanders, slavernij en New York. Dat New York ooit New Amsterdam heette en Brooklyn naar Breukelen verwijst, dat was nog wel bekend. Dat Sojourner Truth ooit Nederlands sprak, wist ik. Maar dat het Nederlanders waren die de eerste slaven leverden, was ik vergeten:  in 1626 arriveerde daar een schip van de West-Indische Compagnie met 11 Afrikanen. Er volgden er meer. In 1655 werd in New York de eerste ‘slaven-veiling’ gehouden.

400 jaar Two Row Wampum Treaty Belt

Afrikaanse slaven, aangevoerd door Nederlandse schepen, legden letterlijk de bouwstenen voor het latere New York. Google friste mijn geheugen op. Maar ik kwam ook terecht bij een iets oudere gebeurtenis waar Nederland bij betrokken was  – Ik dwaal  behoorlijk af van Hoezo, Haarlem & slavernij, maar ik vond het té bijzonder om te negeren –  In 1613 sloten ‘the Dutch’  in Albany een verdrag met de Houdenosaunee of Irokozen. De Nederlanders waren hun gebied ingetrokken op zoek naar bevers, voor de huiden. De Irokezen stelden een verdrag op, een permanent vredesverdrag. Later zou dit verdrag ook voor andere Europeanen gelden. En terwijl hier wordt herdacht dat 150 jaar geleden de slavernij werd afgeschaft, wordt in New York dit 400 jaar oude verdrag onder de aandacht gebracht. Symbool voor dit verdrag is de ‘Two Row Wampum Treaty Belt.

Hoe vaak is het verdrag niet geschonden? Dat kan verklaren waarom deze herdenking ook aan Nederland voorbij is gegaan, of ik heb het gemist?

Een fragment uit een lezing uit 1795, met een stukje uit dat verdrag:

As we travel the road of life, because we have different ways and different concepts, we shall not pass laws governing the other. We shall not pass laws telling you what to do. You shall not pass a law telling me and my people what to do. The Haudenosaunee [of Irokezen, IM] have never violated this treaty…We have never passed a law telling you how to live…You and your ancestors, on the other hand, have passed laws that continually try to change who I am, what I am, and how I shall conduct my spiritual, political and everyday life.”

(From, Chief Irving Powless Jr. “Treaty Making,” pp.15-34 in Treaty of Canandaigua 1794, Edited by G. Peter Jemison and Anna M. Schein. Santa Fe, NM: Clear Light Publishers) Meer info over dit verdrag en een uitleg van de riem:  http://honorthetworow.org/

Met dank aan Miriam Rasoelbaks voor de foto’s en toelichting hierboven.