Afrikaanse bediende?

Met mopperen in je blog maak je geen vrienden. Dat doe ik daarom niet. Maar verbazen doe ik mij wel.

Mary Stuart in vol ornaat, prijkt op het affiche van Paleis het Loo (excuus, haar hoofdtooi paste niet helemaal hier). Daar zullen Meesters uit het Mauritshuis te zien zijn.

Een van de meesters is Adriaan Hannaman. Hij schilderde deze Mary Stuart, de moeder van Willem III. Een jaar na haar dood had hij Hannaman opdracht gegeven zijn moeder te portretteren. Het is een waardig eerbetoon geworden, want zo kleedde Mary Stuart zich graag voor een feestje.  Getooid in een veren omslagdoek, parels aan haar hoofdtooi met veren, parels om haar hals en om haar arm.

Zo gekleed is Mary Stuart een goede keus van het Loo. Ze valt op. Maar dit is niet het héle portret van Mary Stuart. Anno 2013 – het jaar waarin er volop aandacht is voor slavernij – is de Afrikaanse bediende eraf geknipt. De rechtermouw van de japon is zorgvuldig bijgewit. Paste de bediende er niet op? Toch wel. De tekst zou dan even duidelijk zijn, zo niet duidelijker.  We zien iets minder van het huis en de strakke tuin. Maar wat een intrigerende aankondiging zou het zijn!

Adriaen Hannaman, portret Mary Henriette Stuart met bediende, 1664

Adriaen Hannaman, portret Mary Henriette Stuart met bediende, 1664

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stond de bediende op het affiche dan had ik subiet een bezoek gebracht aan Paleis het Loo. Eindelijk een tentoonstelling over de rol van Afrikaanse bedienden aan het hof, bij de Oranjes, bij de Nassaus. Nu verwijst het Mauritshuis in de toelichting alleen naar de herkomst van de veren mantel: die kan Maurits mee hebben genomen uit Brazilië. Had hij de jongen soms gekocht of meegenomen, nadat hij Elmina op de Portugezen had veroverd en hij de slavenhandel naar Brazilië had georganiseerd?

Wie weet worden de antwoorden gegeven op het paleis, of worden nu op zijn minst de vragen gesteld. Gebeurt  het niet bij dit portret dan misschien wel bij dat van Maria van Oranje, geschilderd door Jan Mijtens. Zij draagt een enorme verenhoed en ook op dit schilderij staat een Afrikaanse bediende.

Misschien zoek ik er te veel achter. Maar ik verbaasde mij wel over deze poster. Vooral omdat deze bediende al eerder is weggeknipt (zie link hieronder) en ik mij gewoon afvraag: wat wordt er met hem precies weggeknipt?

 

https://www.cultuursporen.nl/webcontent/gespot-in-het-frans-hals-museum/

7 antwoorden
    • Ineke Mok
      Ineke Mok zegt:

      Of hypocriet de juiste term is weet ik niet. Ik denk dat het belangrijker is te constateren dat de slavernijgeschiedenis en de ‘sporen’ daarvan op de portretten als deze, al te makkelijk niet gezien worden of niet noemenswaardig worden geacht. Soms worden de zwarte bedienden gelabeld als ‘exotisch’, wordt hun aanwezigheid op het schilderij verklaard als modetrend, wordt hun bestaan betwijfeld. Even zo vaak verwijzen bijschriften helemaal niet naar hen en wordt hun aanwezigheid niet bevraagd, en daarmee begint de ontkenning: een dubbele degradatie – ooit in een nederige positie afgebeeld, zonder eigen identiteit en slechts dienend, nu ontkend of ‘niet gezien’. En of deze man heeft bestaan of niet, op het schilderij is hij een realiteit.

      Ineke

      Beantwoorden
  1. dineke stam
    dineke stam zegt:

    Dit lijkt mij echt een voorbeeld van wat Susan Legêne zo mooi de macht van de ‘verdwijntruc’ noemt, die de invloed van kolonieën en slavernij op de Nederlandse cultuur onzichtbaar maakt. Bedankt Ineke, dat je in je blog dit grote gat in ons collectieve geheugen aankaart.

    Beantwoorden
    • Ineke Mok
      Ineke Mok zegt:

      Dank Dineke, het lijkt inderdaad een ‘verdwijntruc’, hoewel ik denk dat het geen opzet is en dat is minstens zo treurig. Ineke

      Beantwoorden
  2. Annemarie de Wildt
    Annemarie de Wildt zegt:

    De titel zegt het al: het gaat om Meesters, niet om bedienden of slaven. Interessant verhaal. Heb je de blog ook naar Het Loo of Mauritshuis gestuurd? Ben benieuwd naar hun overwegingen voor deze verdwijntruc.

    Beantwoorden
  3. mercedes zandwijken
    mercedes zandwijken zegt:

    Beste Ineke

    Ik denk dat het Mauritshuis weleens een Keti Koti Dialoog tafel zou kunnen gebruiken met als thema “Hoe wij om gaan met onze verborgen geschiedenis”

    hartelijke groet
    Mercedes

    Beantwoorden
  4. Wijnand Stomp
    Wijnand Stomp zegt:

    Ben zo blij dat de slavernij eens goed tegen het licht wordt gehouden. Deze verborgen geschiedenis moet verteld worden.

    Beantwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Laat een antwoord achter aan Ineke Mok Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *